Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του

Φύλλο εργασίας "Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του"

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

α) Το Βυζάντιο σε κρίση

Τέλος 6ου - αρχές 7ου αι.: εσωτερική και εξωτερική κρίση Βυζαντίου.

Εσωτερική κρίση:

Αίτια: Λοιμοί, σεισμοί, κακές σοδειές, εισβολές εχθρών

Αποτελέσματα:

1) εγκατάλειψη ή παρακμή πόλεων

2) μείωση πληθυσμού

3) υποχώρηση εμπορίου

4) υποχώρηση νομισματικής κυκλοφορίας  οικονομική κρίση παραμέληση στρατού

Εξωτερική κρίση: εισβολές Σλάβων, Αβάρων και Περσών στα εδάφη της αυτοκρατορίας.

β) Η αντεπίθεση του Ηρακλείου

 Ο Ηράκλειος ως νέος αυτοκράτορας:

• αναδιοργανώνει το στράτευμα με οικονομική βοήθεια Εκκλησίας

• επιχειρεί εκστρατείες κατά Περσών (622 - 628)

• αναλαμβάνει προσωπικά την ηγεσία  των επιχειρήσεων

Το κίνητρο: η αρπαγή του Τιμίου Σταυρού από τους Πέρσες.

Ο τρόπος: εξύψωση θρησκευτικού και πατριωτικού φρονήματος στρατιωτών

Τα γεγονότα: α) αντιπερισπασμός των Περσών με πολιορκία Κων/πολης από Σλάβους συμμάχους τους (626).

β) νίκη των υπερασπιστών της Κων/πολης.

γ) νίκη Ηράκλειου εναντίον Περσών  σε μάχη στη Νινευί (627).

Τα αποτελέσματα: α) ανάκτηση όλων των ανατολικών βυζαντινών επαρχιών

β) Ανάκτηση Τιμίου Σταυρού - θριαμβευτική επιστροφή.

γ) Θέματα και εξελληνισμός του κράτους

7ος αι.: αραβικές επιθέσεις - κατακτήσεις, ανάγκη άμυνας εναντίον Αράβων.

1. Οι διάδοχοι Ηρακλείου εφαρμόζουν νέο διοικητικό σύστημα: θέματα (Μ. Ασία)

Θέματα = διοικητικές περιφέρειες με δικό τους στρατό.

Θεματικός στρατός:

• αποτελούνταν από ελεύθερους αγρότες

• αντικατέστησε τους παλαιούς μισθοφορικούς στρατούς

• αποτέλεσε ένα είδος εθνικού στρατού

• αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικός για την άμυνα της αυτοκρατορίας

• συντηρούνταν από τα στρατιωτόπια

• διοικούνταν από το στρατηγό του θέματος.

Τα στρατιωτόπια:

• ήταν κτήματα που παραχωρούσε το κράτος στους αγρότες - στρατιώτες

• εξασφάλιζαν τα έσοδα, με τα οποία οι στρατιώτες :

α) συντηρούσαν τις οικογένειές τους

β) αγόραζαν τον οπλισμό

γ) κάλυπταν τα έξοδα των εκστρατειών

Ο στρατηγός: Ασκούσε την ανώτατη εξουσία (στρατιωτική και πολιτική) του θέματος που διοικούσε.

2. Ο Ηράκλειος και οι διάδοχοί του εξελληνίζουν την κρατική διοίκηση :

• καθιέρωση ελληνικής ως επίσημης γλώσσας

• καθιέρωση ελληνικών τίτλων αντί ρωμαϊκών (για τους αξιωματούχους)

• καθιέρωση τίτλου: "βασιλεύς, πιστός εν Χριστώ" (αντί Αύγουστος για τον Ηράκλειο).

Αποτέλεσμα: Τέλος Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και αρχή Βυζαντινής αυτοκρατορίας.