Δοτική ως επιρρηματικός προσδιορισμός

ΕΙΔΟΣ	ΣΗΜΑΣΙΑ	ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1. Δοτική     τόπου	Δηλώνει το τοπικό σημείο όπου γίνεται η ενέργεια του ρήματος.	Η χρήση της είναι κυρίως ποιητική. Οι πεζογράφοι χρησιμοποιούν ως δοτικές του τόπου : α) τα ονόματα πόλεων (Πλαταιοῖς, Δελφοῖς, Μαραθῶνι, κ.α.).  β) τις λέξεις: ταύτῃ ή τῇδε (=εδώ), ᾗ (=όπου), ἄλλῃ (=αλλού), ἐκείνῃ (=εκεί), κ.α.
2.Δοτική    χρόνου	Δηλώνει το χρονικό σημείο κατά το οποίο συμβαίνει η ενέργεια. του ρήματος.	Συχνές δοτικές του χρόνου είναι οι λέξεις: ἡμέρᾳ, νυκτί, μηνί, ἒτει, τῇ ὑστεραίᾳ, θέρει κ.α και τα ονόματα εορτών ( Παναθηναίοις, Διονυσίοις, κ.α.).
3. Δοτική     αιτίας	Δηλώνει την αιτία για την οποία γίνεται η ρηματική ενέργεια.	Συντάσεται με οποιοδήποτε ρήμα  απαιτεί αιτιολόγηση και κυρίως με ρήματα  ψυχικού πάθους.
4. Δοτική     αναφοράς	Δηλώνει το ως προς τι περιορίζεται η ενέργεια του ρήματος.	Βρίσκεται κοντά στα ρήματα διαφέρω, ὑπερέχω, ὑστερῶ, λείπομαι και τα συνώνυμά τους.
5. Δοτική     οργάνου ή     μέσου	Δηλώνει το υλικό ή μη υλικό, αντίστοιχα, μέσο, με το οποίο γίνεται η ρηματική ενέργεια.	Η δοτική του μέσου είναι αφηρημένο ουσιαστικό, ενώ η δοτική του οργάνου είναι συγκεκριμένο ουσιαστικό.
6. Δοτική     τρόπου	Δηλώνει το πώς γίνεται η ρηματική ενέργεια.	Συχνές δοτικές του τρόπου είναι οι λέξεις: ἰδίᾳ, κοινῇ, δημοσίᾳ, τῇδε ή ταύτῃ (=έτσι), λόγῳ, ἒργῳ, φύσει (=εκ φύσεως), βίᾳ, πεζῇ, σπουδῇ (=εσπευσμένα) κ.α.
7. Δοτική     ποσού	Δηλώνει ποσό, μέτρο ή διαφορά.	Βρίσκεται κοντά στα ρήματα διαφέρω, ὑπερέχω, ὑστερῶ, λείπομαι και τα συνώνυμά τους.Από τα ίδια ρήματα πιο συχνά εξαρτάται η δοτική της αναφοράς.
8. Δοτική     συνοδείας	Δηλώνει το πρόσωπο ή πράγμα που συνοδεύει το υποκείμενο στην πράξη του.	Βρίσκεται κοντά σε ρήματα που υποδηλώνουν κίνηση.  Συχνές δοτικές συνοδείας είναι οι: ναυσί ,ὁπλίταις, στρατεύματι, πεζῷ, στρατῷ, ἱππεῦσι, κ.α.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Οἱ Ἓλληνες ἒστησαν τρόπαια Μαραθῶνι τε καί Σαλαμῖνι καί Πλαταιαῖς.  

    Τῇδε κεῖται. Ἐπορεύετο τῇ ὁδῷ. Τοῦτο ἂλλῃ γέγραπται.

2.Τῇ ὑστεραίᾳ τῆς μάχης ἀφίκοντο.Τῷ αὐτῷ μηνί ἐστράτευσαν. 

   Ταῦτῃ τῇ νυκτί ἣξει ἡ ναῦς. Θεσμοφορίοις ᾢχετο εἰς τό ἰερόν.

3.Ἀπειρίᾳ πολλάκις οἱ παῖδες ἀμαρτάνουσι.

   Λιμῷ ἀπέθανον.  Δειλίᾳ ἒλιπον τήν τάξιν.

   Οἱ σύμμαχοι ἤχθοντο τῷ πολέμῳ.

   Ξέρξης ἤσθη τῇ επιστολῇ.

4. Τοσοῦτον διενήνοχεν ἀναισχυντίᾳ  τῶν ἀπάντων ἀνθρώπων . 

    Ἐπλεονέκτουν οἱ Αἰγύπτιοι καί πλήθει καί τοῖς ὃπλοις.  

   Προέχετε τῶν ἂλλων ἐμπειρίᾳ.

   Ἰσχύειν τῇ ψυχῇ αἴρου μᾶλλον ἢ τῷ σώματι.

5.Τήν θύραν τῇ βακτηρίᾳ ἒκρουε.

   Οἱ Πέρσαι ἀκοντίοις ἐμάχοντο.

   Σχεδίαις τόν ποταμόν διέβαινον.

   Τήν ἀνομίαν τοῖς νόμοις κατέσβεσεν.

   Ἐπαιδεύομεν τούς στρατιώτας μουσικῇ καί γυμναστικῇ.  

   Ἡ ψυχή μαθήμασι τρέφεται.

6. Προθυμίᾳ κατέσκαπτον τά τείχη.

   Τούτῳ τῷ τρόπῳ τήν πόλιν ἐτείχισαν.

   Ταῦτα κοινῇ ἒπραξαν οἱ σύμμαχοι.

    Βίᾳ εἷλον τήν πόλιν. Ἐπορεύοντο σιγῇ.

7. Δερκυλίδας  τοσούτῳ διέφερε τοῦ Θίβρωνος.

   Ὑστέρησε τῆς μάχης ἡμέραις πέντε.

   Ὁ ἡμέτερος στόλος πολλῷ προέχει.

8. Ἀλκιβιάδης κατέπλευσεν εἰς Πάρον ναυσίν εἲκοσιν. 
    Αἱ νῆες ἂπασαι ἑάλωσαν αὐτοῖς ἀνδράσιν

    Ἀθηναῖοι ἀνεχώρησαν τῷ στρατῷ.

    Στρατηγός ἦλθε χιλίοις ὁπλίταις.