Εικαστικές τέχνες και μουσική

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΕΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ:
(Δείτε μία παρουσίαση γι' αυτές κάνοντας κλικ εδώ.)

1) Αρχιτεκτονική – ρυθμοί ναών:

Α) Βασιλική με τρούλο (Αγία Σοφία, 6ος αι.)

Β) Σταυροειδής με τρούλο (: μορφή ενός σταυρού εγγεγραμμένου σε τετράγωνο)

Παραλλαγές: α) Αγιορείτικος τύπος (με τρεις κόγχες) β) Πεντάτρουλος ρυθμός

Γ) Οκταγωνικός τύπος (11ος αι.)

- Εξωτερική εμφάνιση ναών: όχι ιδιαίτερα επιμελημένη

- Εσωτερική εμφάνιση ναών: είναι ιδιαίτερα επιμελημένη (διακόσμηση με

τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, ανάγλυφες παραστάσεις, έργα ξυλογλυπτικής και φορητές εικόνες).

- Εξήγηση διαφοροποίησης: η λατρεία της χριστιανικής θρησκείας τελείται στο εσωτερικό των ναών (σε αντίθεση με την αρχαία θρησκεία).

2) Γλυπτική:

- Δεν ευνοήθηκε από την Εκκλησία (θύμιζε την αρχαία θρησκεία)

- Υπάρχει α) στον αρχιτεκτονικό διάκοσμο β) σε ανάγλυφες παραστάσεις με διακοσμητικά θέματα

3) Ζωγραφική (τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, φορητές εικόνες):

• Τοιχογραφίες και ψηφιδωτά:

- είναι οι κυριότερες μορφές έκφρασης στον εσωτερικό χώρο

- κυριαρχούν σε όλη την περίοδο της βυζαντινής ιστορίας (εκτός από την

περίοδο της Εικονομαχίας)

- σε περιόδους οικονομικής κρίσης: διακόσμηση με τοιχογραφίες και εικόνες, γιατί τα ψηφιδωτά ήταν δαπανηρά

• Θέση εικόνων, τοιχογραφιών, ψηφιδωτών:

- στον τρούλο: ο Παντοκράτορας, περιστοιχιζόμενος από αγγέλους και προφήτες

- στην αψίδα ιερού: η Θεοτόκος, ανάμεσα στους αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ

- στα λοφία τρούλου: οι τέσσερις Ευαγγελιστές

- στους τοίχους:  δεσποτικές γιορτές, Άγιοι και Μάρτυρες

• Τα βασικά χαρακτηριστικά της βυζαντινής αγιογραφίας:

- Αδιαφορία για τις σωστές αναλογίες των μορφών

- Απουσία του βάθους (προοπτικής)

- Απουσία κίνησης

- Μορφές: λιπόσαρκες σε όρθια, μετωπική απεικόνιση (προκαλούν: πνευματικότητα, αυστηρότητα, επισημότητα, εντύπωση ότι ανήκουν σε άλλο κόσμο)

• Σκοπός Βυζαντινής Τέχνης:

α) να εκφράσει τη ματαιότητα του φυσικού κόσμου και

β) να προβάλει την αιωνιότητα της μετά θάνατο ζωής.
 (Κάντε κλικ  εδώ, για να δείτε εικόνες και ψηφιδωτά της μονής Οσίου Λουκά  Βοιωτίας, 11ος αι.)

4) Μικρογραφία (= η διακόσμηση των χειρογράφων με εικόνες).

Οι μικρογραφίες:

- παριστάνουν διάφορα επεισόδια που περιγράφονται στο κείμενο

- δημιουργούν στενή σύνδεση μεταξύ λόγου και εικόνας

- πληροφορούν για τις καλλιτεχνικές τάσεις της εποχής του χειρογράφου

5) Μικροτεχνία - Μικρογλυπτική:

- έργα εκκλησιαστικά και κοσμικά από πολύτιμα μέταλλα, σμάλτο, ξύλο και

ελεφαντόδοντο.

- Χαρακτηριστικά: υψηλή τεχνική και ποιότητα, εντυπωσιακή ποικιλία

6) Νομισματική (= νομίσματα)

- Έχουν αισθητική αξία (= έργα μικροτεχνίας)

- Αποτελούν σημαντικές πηγές πληροφόρησης για: ιστορικά πρόσωπα, πολιτική, οικονομία, πολίτευμα, θρησκεία.

- Με τις απεικονίσεις αυτοκρατόρων με τα σύμβολα της εξουσίας τους διαφωτίζουν για την ιδεολογία του Βυζαντίου.

ΜΟΥΣΙΚΗ:

1) Εκκλησιαστική μουσική

- Μελοποίηση εκκλησιαστικής ποίησης και ύμνων (=.άσματα που εγκωμιάζουν το Θεό και τα ιερά πρόσωπα)

Σκοπός: να ψέλνεται στη Θεία Λειτουργία και σε άλλες λατρευτικές τελετές

- Οι δημιουργοί της ήταν και ποιητές και μελωδοί (=έγραφαν και το ποιητικό κείμενο και τη μελωδία)

- Από 8ο αι.: ποιητής - μελωδός = διαφορετικά πρόσωπα

- Εκκλησιαστική μουσική: μονοφωνική (= μία φωνή από έναν ή περισσότερους ψάλτες) και φωνητική (= χωρίς συνοδεία οργάνων)

- Σημειογραφία (= μουσική γραφή): αλφαβητική (= πα, βου, γα, δι, κε, ζο, νι)

2) Κοσμική μουσική

- Αποτελεί συνέχεια της αρχαίας ελληνικής παράδοσης

- Τραγούδια: επιτραπέζια, ερωτικά, γαμήλια κ.α προσαρμοσμένα στη νέα πίστη και λατρεία

- Μουσικά όργανα στις διασκεδάσεις (ορχήστρες με κρουστά, πνευστά και έγχορδα)

- Δεν ήταν ξεκομμένη από την εκκλησιαστική (π.χ στον ιππόδρομο οι ψάλτες τραγουδούσαν μαζί με τους δήμους εγκωμιαστικά άσματα προς αυτοκράτορα και φρουρούς των συνόρων)

- Γινόταν χρήση του αερόφωνου οργάνου (διαδόθηκε στη Δύση, όταν ο Κων/νος Ε΄ το δώρισε στο βασιλιά των Φράγκων Πιπίνο).
(Μάθετε περισσότερα για τη μουσική κάνοντας κλικ  εδώ.)