Η θρησκευτική Μεταρρύθμιση

ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Η κρίση στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία και οι ανθρωπιστές

• Στο τέλος του Μεσαίωνα η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία βρίσκεται σε κρίση. Αιτίες:

1) Η ηθική διαφθορά κλήρου. Αποτέλεσμα: διαμαρτυρίες πιστών.

2) Ο προκλητικός τρόπος ζωής ανώτερων κληρικών: α) ζουν μέσα στην πολυτέλεια, β) αδιαφορούν για το ποίμνιό τους.

3) Η αδιαφορία της εκκλησίας για τους κατώτερους κληρικούς της: τους αφήνει να ζουν μέσα στην αμάθεια.

4) Η έλλειψη πνευματικής καθοδήγησης των χριστιανών. Αποτέλεσμα: Οι χριστιανοί: α) είναι ανήσυχοι και βρίσκονται σε σύγχυση (εξαιτίας των συνεχών πολέμων, των επιδημιών και των προφητειών για το τέλος του κόσμου).

β) κυριαρχούνται από την ιδέα του θανάτου και την αγωνία για τη σωτηρία της ψυχής.

5) Η εκμετάλλευση από την Εκκλησία του μεταθανάτιου φόβου των πιστών πουλώντας συγχωροχάρτια (= έγγραφα άφεσης αμαρτιών).

• Οι ανθρωπιστές:

- καταδικάζουν τις παραπάνω πρακτικές της Εκκλησίας

- καταδικάζουν τις δεισιδαιμονίες του λαού

- αντιπροτείνουν ειλικρινή πίστη, βασισμένη στο αληθινό μήνυμα του Χριστού

- υποστηρίζουν την άμεση επαφή των Χριστιανών με το θείο λόγο, με τη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη λαϊκή γλώσσα.

Η προτεσταντική μεταρρύθμιση

• α) Γερμανία:

- Αντίδραση Μαρτίνου Λουθήρου στη μαζική πώληση συγχωροχαρτιών με τη θυροκόλληση 95 επιχειρημάτων (= θέσεις) με τα οποία: α) καταδίκαζε τα συγχωροχάρτια, β) υποστήριζε τις απόψεις του για θρησκεία.

- Αντίδραση πάπα: αφορισμός Λουθήρου (1520).

- Αντίδραση Λουθήρου: α) έκαψε δημόσια το παπικό έγγραφο του αφορισμού του, β) δίδασκε ότι η σωτηρία της ψυχής είναι αποτέλεσμα μόνο της πίστης.

Αποτέλεσμα: ταχύτατη διάδοση της διδασκαλίας του στη Γερμανία.

- Αντίδραση αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄: α) έθεσε εκτός νόμου το Λούθηρο, ως αιρετικό, β) αποκήρυξε το Λουθηρανισμό.

Αιτία: ο φόβος του για διάσπαση του κράτους.

- Αντίδραση οπαδών Λουθήρου: διαμαρτυρία (γι’ αυτό ονομάστηκαν διαμαρτυρόμενοι ή προτεστάντες).

- Γενίκευση σύρραξης μεταξύ οπαδών Λουθήρου και αυτοκρατορικών δυνάμεων.

- Τερματισμός σύρραξης με τη συνθήκη της Ειρήνης Αυγούστας (1555). Αυτή:

1) αναγνώριζε τη νομιμότητα του Λουθηρανισμού

2) αναγνώριζε το δικαίωμα σε κάθε ηγεμόνα να επιβάλει στην επικράτειά του το δόγμα που ήθελε.

- Αποτέλεσμα:

α) Η Γερμανία διαιρέθηκε σε α) κράτη καθολικά και β) κράτη διαμαρτυρόμενα.

β) Διαδόθηκε η Μεταρρύθμιση και σε άλλες χώρες με διάφορες παραλλαγές.

• β) Γαλλία:

- Διάδοση Μεταρρύθμισης με εκπρόσωπο τον Καλβίνο (οι οπαδοί του ονομάστηκαν προτεστάντες ή Καλβινιστές).

- Αποτέλεσμα: α) Συγκρούσεις μεταξύ Καλβινιστών και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας (Αποκορύφωμα συγκρούσεων: η σφαγή 2000 Καλβινιστών στο Παρίσι, 24 Αυγούστου 1572, νύχτα Αγίου Βαρθολομαίου) β) Αιματηροί πόλεμοι για 30 περίπου χρόνια.

- 1598 αποκατάσταση της ειρήνης με το Διάταγμα της Νάντης:  Αναγνώριζε το δικαίωμα των Καλβινιστών να ασκούν ελεύθερα τη λατρεία τους υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις.

Οι αντιδράσεις της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας

- Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία:

1) Οργάνωσε τη δική της Μεταρρύθμιση (Αντιμεταρρύθμιση)

2) Συγκάλεσε τη Σύνοδο του Τρέντο (1545 - 1563), η οποία:

α) αποφάσισε την ανασυγκρότηση της Εκκλησίας

β) πήρε δραστικά μέτρα εναντίον της Μεταρρύθμισης (= διάδοση της καθολικής πίστης με τα μοναχικά τάγματα, Ιερά Εξέταση με βασανιστήρια των αιρετικών, λογοκρισία βιβλίων)

3) Ίδρυσε νέους επιβλητικούς ναούς σε ρυθμό μπαρόκ (= με πλούσιο διάκοσμο)

Στόχοι: α) η προβολή της δύναμης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας

β) η επιβεβαίωση της υπεροχής του Ρωμαιοκαθολικού δόγματος έναντι του Προτεσταντισμού.

4) Ενίσχυσε τη λατρεία της Θεοτόκου και πολλαπλασίασε τις εικόνες και τις τελετές.

Η Ευρώπη μετά τη Μεταρρύθμιση

– Πνευματική διαίρεση της Ευρώπης:

α) Προτεσταντισμός στη Βόρεια Ευρώπη

β) Ρωμαιοκαθολικισμός στη νότια Ευρώπη

γ) Ορθοδοξία ελληνικός χώρος, Βαλκάνια, Ρωσία

– Μεταβολές στον ευρωπαϊκό πολιτισμό:

1) Η μετάφραση της Βίβλου σε εθνικές γλώσσες συνέβαλε α) στην ανάπτυξη εθνικών λογοτεχνιών και β) στη σφυρηλάτηση της εθνικής συνείδησης.

2) Η απελευθέρωση των δημιουργικών δυνάμεων του ανθρώπου συνέβαλε α) στην εξέλιξη επιστημών, β) στον εκδημοκρατισμό θεσμών, γ) στην οικονομική ανάπτυξη, δ) στην κοινωνική ελευθερία.

Στις παρακάτω εικόνες πλούσιος διάκοσμος στον καθολικό ναό του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη.