Κατηγορηματική Μετοχή

Μάθημα σε διαδραστικό πίνακα για τις μετοχές

1.   Κατηγορηματική λέγεται η μετοχή που συμπληρώνει άμεσα ή έμμεσα το νόημα του ρήματος, από το οποίο αυτή εξαρτάται. Η μετοχή αυτή βρίσκεται σε κάθε χρόνο, δεν έχει ποτέ άρθρο , δέχεται κανονικά άρνηση ου και είναι σχεδόν πάντα συνημμένη.

2.   Η κατηγορηματική μετοχή μεταφράζεται με τα : «ότι, να, που» και χρησιμοποιείται ως :

     α) Κατηγορούμενο

     β) Αντικείμενο

     γ) Κατηγορηματικός προσδιορισμός.

3.   Με κατηγορηματική μετοχή που αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης συντάσσονται τα ρήματα :

α) Ειμί, γίγνομαι, υπάρχω β) Τυγχάνω, λανθάνω, διάγω,     διατελω, διαγίγνομαι, λανθάνω,     φαίνομαι, δηλός είμι, οίχομαι,     φθάνω και τα συνώνυμά τους γ) Έναρξης ή λήξης

δ) Ανοχής, καρτερίας, κόπου   ε) Ψυχικού πάθους στ) Ευεργεσίας, αδικοπραγίας,       υπεροχής ή υστέρησης.   ζ) Απόλαυσης ,επάρκειας,       πλησμονής, κορεσμού.

4.   Με κατηγορηματική μετοχή που αναφέρεται άλλοτε στο υποκείμενο και άλλοτε στο αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης συντάσσονται τα ρήματα :

     α) Αίσθησης, γνώσης, μάθησης, μνήμης.

     β) Δείξης, δήλωσης, αγγελίας, ελέγχου.

Τα παρακάτω παραδείγματα αναφέρονται αντίστοιχα στην παραπάνω θεωρία.

  1.  Ἐγώ, ὦ ἂνδρες, ἣδομαι ὑφ’ ὑμῶν τιμώμενος.

        Ἠγγέλθη Φίλιππος ἀσθενῶν.

        Οἱ Ἀθηναῖοι μετεμέλοντο τάς σπονδάς  οὐ δεξάμενοι.

  2.α) Εἰμί τυράννω ἐοικώς.

       Μή προδούς ἡμᾶς γένῃ.

   β) Ἣδομαι ἀκούων φρονίμους λόγους.

       Οὗτος ἦρξεν ἀδικῶν ἡμᾶς.

   γ) Καταλαμβάνουσι τούς φύλακας ἀμφί πῦρ  καθημένους.

      Οἱ ἱππεῖς ἐντυγχάνουσι πρεσβύταις πορευομένοις.

3.α) Ἔστι ταῦτα τήν ἐκάστου ραθυμίαν ὑμῶν ἐπαυξάνοντα.

       Μισοῦντες γίγνονται τούς κακούς.

       Δεῖ ἐθέλοντας ὑπάρχειν μισεῖν τούς κακούς.

   β) Ἔτυχον καθήμενος ἐνταῦθα.

       Τόν φονέα τοῦ παιδός ἐλάνθανε βόσκων.

       Ἡ ψυχή ἀδύνατος φαίνεται οὖσα.

       Λακεδαιμόνιοι δηλοῖ ἦσαν ἐπιβουλεύοντες ἡμῖν.

       Οἱ παῖδες διάγουσι μανθάνοντες φιλοσοφίαν.

       Οὗτοι διατελοῦσιν ὂντες ἐλεύθεροι.

       Κῦρος πολεμῶν διεγένετο.

       Οὐκ ἒφθασαν τήν ἀρχήν κατασχόντες.

       Ἐγώ ᾠχόμην απιών οἴκαδε.

   γ) Ἡ ψυχή ἄρχεται ἀπολείπουσα τό σῶμα.

       Οὐ σύ παύσει ποτέ ταῦτα λέγων;

   δ) Οἱ Ἀθηναῖοι οὐκ ἠνείχοντο ἀκούοντες τῶν ἀντιλεγόντων.

       Οὐδείς ἂν καρτερήσειε τοιαῦτα ἀκούων.

        Ἀπείρηκα ἢδη βαδίζων καί τρέχων.

    ε)  Χαίρω διαλεγόμενος τοῖς σφόδρα πρεσβύταις.

        Τοῦτο οὐκ αἰσχύνομαι λέγων.

        Ἐλυπούντο οἱ δυνατοί καλά κτήματα  ἀπολωλεκότες.

        Οἱ Λακεδαιμόνιοι ἀμαρτάνοντες ἢχθοντο.

 στ)  Καλῶς ποιεῖς προνοῶν.

       Ἀδικεῖτε πολέμου ἂρχοντες καί σπονδάς λύοντες.

      Πάντας νικῶ εὖ ποιῶν.(=υπερέχω στο να τους ευεργετώ όλους)

       Τούτου οὐχ ἠττησόμεθα εὖ ποιοῦντες.

   ζ) Οὐκ ἐμπίπλαμαι σόν βλέπων πρόσωπον.

       Ἀρκέσω θνήσκουσ’ ἐγώ.

       Ἂδην εἶχον κτείνοντες.

       Μεστός ἦν θυμούμενος.

4.α) Ἡμεῖς ἀδύνατοι ὁρῶμεν ὂντες.

       Οἶδα τούς θεούς ἀθανάτους ὂντας.

       Οὐκ ἤδεσαν αὐτόν τεθνηκότα.

       Ἒμαθε οὐ πολλούς τούς πολεμίους τόν ἀριθμόν ὂντας.

       Μεμνήμεθα εἰς κίνδυνον ἐλθόντες μέγαν.

   β) Ἒδειξαν ἔτοιμοι ὂντες ἀμύνεσθαι.

       Καί τοῖσδε σε δηλώσω κακόν ὂντα.

       Τισσαφέρνης ἤγγειλε βασιλεῖ Κῦρον ἐπιστρατεύοντα.

      Ἀδικοῦντα Φίλιππον ἐξήλεγξα.

Μετά από όλα αυτά κάντε την άσκηση 1.